Endikasyonlar:
Ameliyat sonrası analjezi (omuz, üst/alt ekstremite cerrahileri)
Kompleks bölgesel ağrı sendromu, iskemik ağrı, travma
Rehabilitasyon sürecinde ağrısız mobilizasyon ihtiyacı
Kontrendikasyonlar:
Enfeksiyon (lokal/ sistemik), sepsis
Kanama diyatezi/antikoagülan kullanımı (zamanlama kılavuzlarına uy)
Lokal anestezik alerjisi
Hasta istememesi ve/veya uyum sorunu
Ekipman:
USG cihazı, steril prob kılıfı, steril jel
Periferik sinir bloğu iğnesi (Tuohy veya blok iğnesi)
Perinöral kateter (çok delikli tercih edilebilir)
Enfeksiyon önleyici kateter sabitleme kiti, yapışkan film
Bakteri filtresi, uzatma seti, elastomerik pompa veya infüzyon pompası
Lokal anestezik (bupivakain),
Hazırlık:
Bilgilendirilmiş onam
Koagülasyon ve ilaç gözden geçirme (antikoagülan kesilme süreleri)
Monitörizasyon, IV erişim, oksijen, LA toksisitesine hazır ol
Cilt antisepsisi, tam steril örtünme
Yerleştirme tekniği (ultrason eşliğinde, özet):
Tamamen steril şartlar sağlanır. Set steril olarak açılır. Bağlantılar yapılır ve kateterin içinden SF geçirilerek hem kontrol edilir hem de set doldurulur. İğnenin içi de SF’le doldurulur.
Katater uygulanacak pleksus / alan USG’de belirlenir. Eğer blok uygulanacaksa önce blok uygulanır; uygulanmayacaksa SF ile enjeksiyon yapılır. Bu şekilde kateterin yerleşeceği uygun bir alan yaratılır. İğne üzerinden olan kateterlerde iğne daha ince olduğu için yumuşaktır ve cilt geçilirken iğne bükülebilir ve zorlanılabilir.
Kateter iğne üzerine yerleşik olduğu için yerleşim için kateter sabit tutulurken iğne geri çekilir. Kataterin yer değiştirmemesine dikkat edilmesi gerekir.
Kateter yerinde bırakılıp iğne çekildikten sonra bağlantılar yapılır ve ardından yerini doğrulamak için USG eşliğinde iki şekilde kontrol edilir:
- Set içinden SF verirken Color Flow Mode’da akım gözlenir.
- 2. Hava tutucu kısım çıkarılarak setin içine 1- 2 cc hava verilir ve USG’de parlaması gözlenir.
Kateterin yeri doğrulandıktan sonra bağlantıları tekrar takılır, güzelce sabitlenir ve ardından şeffaf örtülerle üzeri kapatılır. Şeffaf örtü tercih edilmesinin nedeni kateter bölgesinin kızarıklık / enfeksiyon açısından gözlenmesidir.
Teknik ipuçları:
Çok delikli kateterler daha homojen dağılım sağlayabilir.
Kateter ucu sinir kılıfı içine asla zorlanmamalı; intranöral bulgular (yüksek basınç, şiddetli parestezi, fasiküler kalın görüntü) varsa geri çek.
İğne ucu ile sinir arasına 1–2 mm sıvı alanı oluşturmak kateter yerleşimini kolaylaştırır.
Kateteri 2–4 cm’den fazla ilerletmek kıvrılma/ektopik yayılım riskini artırır.
Tünelleme, özellikle hareketli bölgelerde, dislokasyon ve enfeksiyon riskini azaltır.
Cilt hazırlığı için antiseptik olarak povidon iyot tercih edilmelidir.
Güvenlik:
LA sistemik toksisitesi (LAST) için intralipid hazır bulundurun; erken belirtiler: perioral uyuşma, tinnitus, metalik tat, ajitasyon, nöbet.
Damar içine kateter yerleşimini dışlamak için negatif aspirasyon + test doz (epinefrinli) ve hemodinamik izlem.
Diyafram paralizisi riski (interskalen): solunum rezervi düşük hastalarda dikkat.
Düşme riski (femoral/siyatik): destekli mobilizasyon ve uyarı bilekliği.
Komplikasyonlar:
Enfeksiyon, hematom, sinir hasarı, intravasküler yerleşim, kateter dislokasyonu/kink, lokal anestetik toksisitesi
Pnömotoraks (supraklavikuler), peritoneal penetrasyon (rektus kılıf) gibi bölgeye özgü komplikasyonlar
İzlem ve bakım:
Günlük kateter giriş yeri kontrolü (kızarıklık, akıntı, ağrı, ateş)
Duyusal-motor blok değerlendirmesi, ağrı skorları, pompa kayıtları
Kateter bağlantılarının güvenliği, sızıntı/yalıtım kontrolü
Hasta eğitimi: düşme, ısı yaralanması, ekstremite koruması, alarm durumları
Evde kullanımda 24 saat erişilebilir danışma hattı ve yazılı talimat
Süre ve çekim:
Tipik kullanım süresi 2–5 gün; enfeksiyon/komplikasyon şüphesi varsa erken çekilir.
Çekimde direnç varsa kuvvet uygulamayın; ultrasonla değerlendirin veya radyoloji uzman görüşü alın.
Çekim sonrası ucun bütünlüğünü kontrol edin, kateterin çıktığı yeri yine steril kapatın.
Özel durumlar:
Antikoagülanlar: ASRA/ESRA zamanlama kılavuzlarına uyun; kateter yerleşimi gibi kateter çekimi de zamanlamaya tabidir.
Obezite/bozulmuş anatomi: Daha uzun kateter kullanılabilir, tünelleme ve sağlam sabitleme planlanması gerekir.
Pediatri: Hacim/konstantrasyonlar kilo bazlı; sedasyon ve daha yakın izlem şart.
İğne Üzerinden Katater Yerleşimi